Nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra trong kinh doanh xăng, dầu trên địa bàn tỉnh Đắk Nông

Xăng, dầu và dầu nhờn động cơ đốt trong là mặt hàng thiết yếu phục vụ sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của người dân, doanh nghiệp; là hàng hóa nhóm 2 thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ Khoa học và Công nghệ về đo lường, chất lượng. Trong những năm gần đây, Chính phủ, Thường trực Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ có nhiều văn bản chỉ đạo.

Tại Đắk Nông, Sở Khoa học và Công nghệ cùng các ngành đã nỗ lực, cố gắng trong quản lý, điều hành đối với mặt hàng xăng dầu, cơ bản đảm bảo nguồn cung xăng dầu liên tục cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của người dân, doanh nghiệp, góp phần tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Hàng năm các sở, ngành đều xây dựng, ban hành, tổ chức thực hiện có hiệu quả kế hoạch thanh tra, kiểm tra sau khi đã được Thanh tra tỉnh xử lý chồng chéo, hiệp y, thống nhất với các cơ quan đơn vị (nếu có chồng chéo), bảo đảm thực hiện thanh tra, kiểm tra không quá 1 lần đối với 01 doanh nghiệp trong 1 năm.

Riêng lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng xăng, dầu, Năm 2023 Sở Khoa học và Công nghệ đã thực hiện 02 đợt thanh tra, kiểm tra (01 đợt kiểm tra và 01 đợt thanh tra) tại 67 doanh nghiệp kinh doanh xăng, dầu DO trên địa bàn tỉnh (chiếm tỷ lệ khoảng 28% tổng số cơ sở kinh doanh xăng, dầu trên địa bàn tỉnh). Qua thanh tra, kiểm tra phát hiện 07 cơ sở có hành vi vi phạm, đã xử lý vi phạm hành chính kịp thời và truy thu 205.237.503 đồng. Các hành vi vi phạm hầu hết là về đo lường: 01 cơ sở sử dụng 01 cột đo dầu DO 0,5S có chứng chỉ kiểm định hết hiệu lực; 01 cơ sở sử dụng 01 cột đo xăng RON 95 không có chứng chỉ kiểm định theo quy định; 01 cơ sở tự ý tháo dỡ niêm phong của tổ chức kiểm định trên 01 cột đo dầu DO 0,05S; 04 cơ sở sử dụng 06 cột đo dầu xăng, dầu bị sai, hỏng không đạt yêu cầu kỹ thuật về đo lường (có sai số vượt quá giới hạn dương của sai số cho phép). Trong quá trình xử lý, Thanh tra Sở Khoa học và Công nghệ đã áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp, thực hiện kiểm định lại phương tiện đo trước khi tiếp tục sử dụng trong kinh doanh. Đến nay, các cơ sở đã chấp hành nghiêm các quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Về tiêu chuẩn, chất lượng xăng, dầu: Hầu hết các cơ sở được thanh tra, kiểm tra đã thực hiện việc thể hiện các thông tin về loại xăng/nhiên liệu điêzen (dầu DO) đang kinh doanh, công khai ở vị trí dễ nhận biết cho người tiêu dùng theo đúng quy định của Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia xăng, nhiên liệu điêzen và nhiên liệu sinh học (QCVN 1:2015/BKHCN và sửa đổi 1:2017 QCVN 1:2015/BKHCN và QCVN 01:2022/BKHCN). Xăng, dầu đang kinh doanh của 67 doanh nghiệp có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, được cung cấp bởi các nhà phân phối; 04 mẫu xăng, dầu được gửi đi giám định chất lượng đều có chất lượng phù hợp với các yêu cầu quy định tại QCVN 01:2022/BKHCN - Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về xăng, nhiên liệu điêzen và nhiên liệu sinh học.

Thành viên Đoàn kiểm tra thực hiện kiểm tra về đo lường đối với cột đo xăng dầu.

Công tác thanh tra, kiểm tra luôn gắn liền với công tác tuyên truyền, hướng dẫn chấp hành các văn bản chính sách pháp luật liên quan đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó các cơ sở được thanh tra, kiểm tra đã nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, giảm tình trạng vi phạm pháp luật do không am hiểu chính sách, quy định.

Tuy nhiên, trong thời gian tới dự báo tình hình thế giới tiếp tục biến động nhanh, phức tạp và khó lường, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, xung đột tại Ucraina, dải Gaza có thể còn kéo dài cùng với các biện pháp trừng phạt đối với Nga làm tăng nguy cơ tiềm ẩn đứt gãy chuỗi cung ứng, gây gián đoạn thương mại quốc tế và dòng chảy năng lượng toàn cầu và việc OPEC+ tiếp tục cắt giảm sản lượng khai thác dầu mỏ; kho dự trữ nhiên liệu của Mỹ giảm, tỷ giá đồng đô la và lãi suất tín dụng tăng cao; sự khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngoại tệ do các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu không đáp ứng được điều kiện cho vay và bảo lãnh của ngân hàng … đã và đang ảnh hưởng đến giá xăng, dầu và nguồn cung xăng, dầu cho thị trường thế giới và trong nước. Bên cạnh đó, trong thời kỳ phát triển về công nghệ, các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi và khó phát hiện như việc sử dụng các thiết bị từ xa để can thiệp vào phần mềm của cột đo xăng dầu, điều chỉnh sai số phương tiện đo (theo ý muốn) thông qua vi mạch (IC) trên bo mạch chính của phương tiện đo; hơn nữa số cơ sở được thanh tra, kiểm tra so với số lượng các cơ sở sản xuất, kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh còn hạn chế… 

Để tập trung thực hiện các giải pháp bảo đảm cung ứng xăng, dầu đúng, đủ, đạt chất lượng cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng trên địa bàn tỉnh, trong thời gian tới, Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Công thương, Sở Tài Chính, Ban Chỉ đạo 389ĐP, Cục quản lý thị trường tỉnh và các ngành có liên quan theo chức năng, nhiệm vụ được giao tăng cường kiểm tra, giám sát để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với các hành vi đầu cơ găm hàng, buôn lậu xăng dầu qua biên giới, vi phạm quy định về hóa đơn điện tử, về đo lường, chất lượng, các quy định khác trong kinh doanh xăng, dầu (điều kiện kinh doanh, thời gian bán hàng, giá bán lẻ …). Đồng thời, tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, theo dõi tình hình thi hành pháp luật tại các doanh nghiệp; tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thực hiện hoạt động kinh doanh trên địa bàn theo quy định. Cùng với đó, các cán bộ, công chức thực hiện nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra cần chú trọng hơn nữa việc tự nâng cao trình độ chuyên môn (về công nghệ, tin học, tài chính kế toán …); chủ động nghiên cứu, phát hiện các sơ hở trong cơ chế, chính sách, pháp luật (nếu có), nâng cao chất lượng các kiến nghị qua hoạt động thanh tra, kiểm tra. Các sở, ngành tăng cường sự phối hợp trong công tác thanh tra, kiểm tra, chủ động thực hiện thanh tra, kiểm tra khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật./.

Xăng, dầu và dầu nhờn động cơ đốt trong là mặt hàng thiết yếu phục vụ sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của người dân, doanh nghiệp; là hàng hóa nhóm 2 thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ Khoa học và Công nghệ về đo lường, chất lượng. Trong những năm gần đây, Chính phủ, Thường trực Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ có nhiều văn bản chỉ đạo.

Tại Đắk Nông, Sở Khoa học và Công nghệ cùng các ngành đã nỗ lực, cố gắng trong quản lý, điều hành đối với mặt hàng xăng dầu, cơ bản đảm bảo nguồn cung xăng dầu liên tục cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của người dân, doanh nghiệp, góp phần tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Hàng năm các sở, ngành đều xây dựng, ban hành, tổ chức thực hiện có hiệu quả kế hoạch thanh tra, kiểm tra sau khi đã được Thanh tra tỉnh xử lý chồng chéo, hiệp y, thống nhất với các cơ quan đơn vị (nếu có chồng chéo), bảo đảm thực hiện thanh tra, kiểm tra không quá 1 lần đối với 01 doanh nghiệp trong 1 năm.

Riêng lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng xăng, dầu, Năm 2023 Sở Khoa học và Công nghệ đã thực hiện 02 đợt thanh tra, kiểm tra (01 đợt kiểm tra và 01 đợt thanh tra) tại 67 doanh nghiệp kinh doanh xăng, dầu DO trên địa bàn tỉnh (chiếm tỷ lệ khoảng 28% tổng số cơ sở kinh doanh xăng, dầu trên địa bàn tỉnh). Qua thanh tra, kiểm tra phát hiện 07 cơ sở có hành vi vi phạm, đã xử lý vi phạm hành chính kịp thời và truy thu 205.237.503 đồng. Các hành vi vi phạm hầu hết là về đo lường: 01 cơ sở sử dụng 01 cột đo dầu DO 0,5S có chứng chỉ kiểm định hết hiệu lực; 01 cơ sở sử dụng 01 cột đo xăng RON 95 không có chứng chỉ kiểm định theo quy định; 01 cơ sở tự ý tháo dỡ niêm phong của tổ chức kiểm định trên 01 cột đo dầu DO 0,05S; 04 cơ sở sử dụng 06 cột đo dầu xăng, dầu bị sai, hỏng không đạt yêu cầu kỹ thuật về đo lường (có sai số vượt quá giới hạn dương của sai số cho phép). Trong quá trình xử lý, Thanh tra Sở Khoa học và Công nghệ đã áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp, thực hiện kiểm định lại phương tiện đo trước khi tiếp tục sử dụng trong kinh doanh. Đến nay, các cơ sở đã chấp hành nghiêm các quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Về tiêu chuẩn, chất lượng xăng, dầu: Hầu hết các cơ sở được thanh tra, kiểm tra đã thực hiện việc thể hiện các thông tin về loại xăng/nhiên liệu điêzen (dầu DO) đang kinh doanh, công khai ở vị trí dễ nhận biết cho người tiêu dùng theo đúng quy định của Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia xăng, nhiên liệu điêzen và nhiên liệu sinh học (QCVN 1:2015/BKHCN và sửa đổi 1:2017 QCVN 1:2015/BKHCN và QCVN 01:2022/BKHCN). Xăng, dầu đang kinh doanh của 67 doanh nghiệp có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, được cung cấp bởi các nhà phân phối; 04 mẫu xăng, dầu được gửi đi giám định chất lượng đều có chất lượng phù hợp với các yêu cầu quy định tại QCVN 01:2022/BKHCN - Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về xăng, nhiên liệu điêzen và nhiên liệu sinh học.

Thành viên Đoàn kiểm tra thực hiện kiểm tra về đo lường đối với cột đo xăng dầu.

Công tác thanh tra, kiểm tra luôn gắn liền với công tác tuyên truyền, hướng dẫn chấp hành các văn bản chính sách pháp luật liên quan đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó các cơ sở được thanh tra, kiểm tra đã nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, giảm tình trạng vi phạm pháp luật do không am hiểu chính sách, quy định.

Tuy nhiên, trong thời gian tới dự báo tình hình thế giới tiếp tục biến động nhanh, phức tạp và khó lường, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, xung đột tại Ucraina, dải Gaza có thể còn kéo dài cùng với các biện pháp trừng phạt đối với Nga làm tăng nguy cơ tiềm ẩn đứt gãy chuỗi cung ứng, gây gián đoạn thương mại quốc tế và dòng chảy năng lượng toàn cầu và việc OPEC+ tiếp tục cắt giảm sản lượng khai thác dầu mỏ; kho dự trữ nhiên liệu của Mỹ giảm, tỷ giá đồng đô la và lãi suất tín dụng tăng cao; sự khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngoại tệ do các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu không đáp ứng được điều kiện cho vay và bảo lãnh của ngân hàng … đã và đang ảnh hưởng đến giá xăng, dầu và nguồn cung xăng, dầu cho thị trường thế giới và trong nước. Bên cạnh đó, trong thời kỳ phát triển về công nghệ, các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi và khó phát hiện như việc sử dụng các thiết bị từ xa để can thiệp vào phần mềm của cột đo xăng dầu, điều chỉnh sai số phương tiện đo (theo ý muốn) thông qua vi mạch (IC) trên bo mạch chính của phương tiện đo; hơn nữa số cơ sở được thanh tra, kiểm tra so với số lượng các cơ sở sản xuất, kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh còn hạn chế… 

Để tập trung thực hiện các giải pháp bảo đảm cung ứng xăng, dầu đúng, đủ, đạt chất lượng cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng trên địa bàn tỉnh, trong thời gian tới, Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Công thương, Sở Tài Chính, Ban Chỉ đạo 389ĐP, Cục quản lý thị trường tỉnh và các ngành có liên quan theo chức năng, nhiệm vụ được giao tăng cường kiểm tra, giám sát để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với các hành vi đầu cơ găm hàng, buôn lậu xăng dầu qua biên giới, vi phạm quy định về hóa đơn điện tử, về đo lường, chất lượng, các quy định khác trong kinh doanh xăng, dầu (điều kiện kinh doanh, thời gian bán hàng, giá bán lẻ …). Đồng thời, tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, theo dõi tình hình thi hành pháp luật tại các doanh nghiệp; tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thực hiện hoạt động kinh doanh trên địa bàn theo quy định. Cùng với đó, các cán bộ, công chức thực hiện nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra cần chú trọng hơn nữa việc tự nâng cao trình độ chuyên môn (về công nghệ, tin học, tài chính kế toán …); chủ động nghiên cứu, phát hiện các sơ hở trong cơ chế, chính sách, pháp luật (nếu có), nâng cao chất lượng các kiến nghị qua hoạt động thanh tra, kiểm tra. Các sở, ngành tăng cường sự phối hợp trong công tác thanh tra, kiểm tra, chủ động thực hiện thanh tra, kiểm tra khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật./.

Nguyễn Hiến